مبانی حسابداری چیست؟
در این درس، مقدمه‌ای از مبانی حسابداری را ارائه می‌دهیم. موضوع این درس در مورد ثبت اطلاعات مالی در یک کسب و کار است. ابتدا، منظور ما از حسابداری چیست؟
ما در درس تعریف حسابداری گفتیم که حسابداری عبارت از شناسایی، اندازه گیری، ثبت، طبقه‌بندی و گزارش رویدادهای مالی می‌باشد.
رویداد مالی، رویدادی است که بر وضعیت واحد تجاری تأثیر پولی داشته باشد، مانند فروش کالا به مشتری یا خرید لوازم از یک فروشنده.
به عنوان مثال، ما رویدادهای مالی زیر را در سوابق حسابداری ثبت می‌کنیم:
- دریافت وام از بانک
- فروش کالا به مشتری
- پرداخت مالیات بر ارزش افزوده به دولت
- پرداخت حقوق به کارکنان
حساب‌ها در مبانی حسابداری
برای ثبت، طبقه‌بندی و گزارش رویدادهای مالی بایستی آنها را در حساب‌ها ثبت کنیم. حساب ابزاری است برای ثبت و ساماندهی رویدادهای مالی.
رایج‌ترین حساب‌ها عبارتند از:
پول نقد: این حساب موجودی نقدی یک واحد تجاری را نشان می‌دهد و معمولاً شامل حساب‌های بانکی و صندوق می‌باشد.
حساب‌های دریافتنی: این حساب مانده طلب واحد تجاری از مشتریان بابت فروش نسیه (اعتباری) را نمایش می‌دهد.
موجودی کالا: این حساب شامل کالاهایی است که برای فروش نهایی در انبار نگهداری میشود.
دارایی‌های ثابت: این حساب شامل دارایی‌های است که واحد تجاری قصد دارد چندین سال از آنها استفاده کند. مانند وسیله نقلیه، ساختمان، زمین
حساب‌های پرداختنی: این حساب مانده بدهی واحد تجاری به تامین کنندگان بابت خرید نسیه (اعتباری) را نمایش می‌دهد.
وام پرداختنی: این حساب شامل پول نقدی است که واحد تجاری از بانک وام گرفته است.
سرمایه: این حساب شامل سهم مالک از دارایی‌های واحد تجاری است، که شامل سرمایه تاسیس و هرگونه سودی است که در کسب و کار استفاده شده است.
درآمد: این حساب شامل فروش به مشتریان (اعم از اعتباری و نقدی) است.
بهای تمام شده کالای فروش رفته: این حساب در برگیرنده هزینه‌های تولید کالا یا خدمات فروخته شده به مشتریان است.
هزینه‌های اداری: این حساب شامل انواع مختلفی از هزینه‌های مورد نیاز برای اداره یک کسب و کار می‌باشد، مانند هزینه حقوق و دستمزد، هزینه اجاره، آب و برق و لوازم اداری.
مالیات بر درآمد: این حساب شامل مالیات‌هایی است که دولت بابت درآمدهای واحد تجاری، دریافت می‌کند.
ثبت و طبقه بندی رویدادهای مالی
چگونه باید رویدادهای مالی را در حساب‌ها ثبت کنیم؟ دو راه برای انجام این کار وجود دارد:
۱- ثبت خودکار توسط نرم افزار حسابداری: اگر از نرم‌افزار حسابداری برای ثبت رویدادهای مالی استفاده می‌کنید، احتمالاً فرم‌هایی برای پر کردن هر یک از رویدادهای عمده مانند ایجاد مشتری یا فاکتور فروش یا ثبت فاکتور خرید وجود خواهد دارد. هر بار که یکی از این فرم‌ها را پر می‌کنید، نرم افزار به طور خودکار حساب‌ها را ثبت می‌کند.
۲- ثبت دفتر روزنامه: ثبت دفتر روزنامه را می‌توان هم با نرم افزار حسابداری و هم به صورت دستی انجام داد.
برای طبقه‌بندی رویدادهای مالی، پس از ثبت در دفتر روزنامه، با توجه به نوع حساب در دفتر کل ثبت می‌شوند. دفتر کل شامل حسابهایی است که برای خلاصه کردن، ذخیره و مرتب سازی رویدادهای مالی استفاده میشود.
ممکن است برای ذخیره رویدادهای مالی با حجم بالا دفترهای زیرمجموعه ای مانند دفتر خرید و دفتر فروش وجود داشته باشد.
برای دانستن جزئیات یک حساب، مانند مانده حساب‌های دریافتنی، بایستی به دفتر کل مراجعه کنیم. علاوه بر این، اکثر نرم‌افزارهای حسابداری گزارشاتی ارائه می‌کنند تا بینش بهتری نسبت به حساب‌های یک کسب‌وکار پیدا کنیم.
صورت‌های مالی
دفتر کل منبع تهیه صورت‌های مالی است. صورت‌های مالی عبارتند از:
ترازنامه: صورت مالی است که میزان دارایی، بدهی، حقوق صاحبان سهام (سرمایه مالک) واحد تجاری در تاریخ گزارش را فهرست می‌کند.
صورت سود و زیان: این گزارش درآمدها، هزینه‌ها و سود یا زیان کسب و کار را برای یک دوره زمانی مشخص را گزارش می‌کند.
صورت جریان وجوه نقد: این گزارش جریان‌های نقدی ورودی و خروجی ایجاد شده توسط کسب‌وکار را برای یک دوره زمانی خاص را گزارش می‌کند.
چارچوب‌های حسابداری
حرفه حسابداری تحت مجموعه ای از دستورالعمل‌ها برای ثبت و گزارش رویدادهای مالی قراردارد.ممکن است یک سازمان معاملات و رویدادهای زیادی انجام دهد، بنابراین دستورالعمل‌های مرتبط بسیار زیاد هستند.
این دستورالعمل‌ها می‌توانند در معرض تفسیر قرار گیرند، بنابراین نهادهایی وجود دارند که با تنظیم استانداردهای حسابداری از این دستورالعمل‌ها را یکپارچه می‌کنند.
ممکن است دستورالعمل‌های متفاوتی برای انواع مختلف کسب و کارها، و تفاوت‌های جزئی در دستورالعمل‌ها بر اساس کشور وجود داشته باشد. هر یک از این دستورالعمل‌های منحصر به فرد به عنوان یک چارچوب حسابداری نامیده میشود.
هنگامی‌که یک واحد تجاری چارچوب حسابداری خاصی را به کار می‌گیرد، بایستی ثبت و گزارش رویدادهای مالی مطابق با قوانین آن چارچوب را به صورت بلندمدت انجام دهد.
استفاده بلند مدت از یک چارچوب باعث میشود که استفاده کنندگان از صورت‌های مالی بتوانند سال‌های مختلف را با هم مقایسه کرده و تصمیمات آگاهانه اتخاذ کنند.
همچنین، از آنجایی که یک چارچوب حسابداری مجموعه‌ای از قوانین یکسان را ارائه می‌کند، هرکسی که صورت‌های مالی چندین شرکت را که چارچوب یکسانی استفاده می‌کنند، را بخواند، مبنای معقولی برای مقایسه آن شرکتها دارد.
چارچوب حسابداری مورد استفاده در ایران استانداردهای حسابداری تصویب شده توسط سازمان حسابرسی است. استانداردهای حسابداری ایران مجموعه از دستورالعمل‌ها است که موضوعات مختلف حسابداری را پوشش می‌دهد.
استانداردهای بین المللی گزارشگری مالی یا IFRS چارچوب حسابداری است که در اکثر کشورهای دیگر استفاده میشود.
به طور خلاصه در درس مبانی حسابداری نشان دادیم که حسابداری شامل ثبت رویدادهای مالی در حساب‌هاست که با توجه به نوع حساب در دفتر کل ثبت می‌شوند و دفتر کل برای تهیه صورت‌های مالی استفاده میشود.
همچنین در مورد چارچوب‌های حسابداری صحبت کردیم که دستورالعملی یکسان برای ثبت و گزارش رویدادهای مالی ارائه می‌دهد.
